Министрлер кабинети мектептеги тамактануунун бюджетин көбөйтүүгө кошумча каражат бөлө албайт.
Каржы министринин орун басары Жылдыз Дүйшенова муну мындайча түшүндүрөт: “Биз былтыр акчаны пенсия, жөлөк пул, айлык акыны көтөрүүгө жумшадык. Тамактандыруу боюнча ар кандай категориялар бар: спортчулар, бала бакчалар, кесиптик лицейлер. Биз бул маселени комплекстүү кароону сунуштайбыз”. Жылдыз Дүйшөнованын айтымында, окуучуларды тамактандыруунун бюджетин көбөйтүү үчүн 1 миллиард 174 миллион сом талап кылынат.
Билим берүү министринин орун басары Расул Абазбек уулунун айтымында, бүгүнкү күндө 546 миң 247 башталгыч класстын окуучулары мектепте тамактануу менен камсыздалган: «Республика боюнча стандарттык 7 сом колдонулат. Бишкек өз эсебинен окуучулардын тамагынын баасын 22 сомго, Ошто 10 сомго көтөрдү. Андан сырткары, кээ бир мектептерде БУУнун жана Мерсиконун эсебинен ысык тамак уюштурулган”.
Мектептеги ысык тамактын мааниси
Учурда мамлекет тарабынан бөлүнгөн каражат мектептерде толук кандуу эртең мененки жана түшкү тамактарды уюштурууга жетпейт. Буга өткөн күздө Жогорку Кеңештин депутаттары өздөрү ынанган. Жогорку Кеңештин Социалдык саясат боюнча комитетинин өкүлдөрү Чүй областынын Ысык-Ата районундагы бир нече мектептерде болушкан. Иш сапардын жүрүшүндө аларды таң калтырганы, кээ бир мектептерде башталгыч класстын окуучуларына бир балага бюджеттен 7 сом бөлүнгөндүктөн, аларга булочка, чай берилип жатканын билишкен. Кошумча каржылык жана материалдык жардам болбосо, мектептин ашканасында түшкү ысык тамакты даярдоо кыйын. Мектептерди кыдырып чыккандан кийин мектептеги тамактанууга көбүрөөк акча бөлүүнү Өкмөттөн көптөн бери суранып келе жаткан Билим берүү министрлигинин жетекчилигиндей эле көптөгөн депутаттар бөлүнгөн каражаттын суммасын кайра карап чыгуу зарылдыгы тууралуу маселени көтөрө башташты. Изилдөөлөр көрсөткөндөй, бул Кыргызстандагы мектеп окуучуларынын жетишүүлөрүнө жана катышууларына түздөн-түз таасирин тийгизет.
Өткөн жылдын аягында Билим берүү министрлиги башталгыч класстардын тамактануусуна болгон сумманы үч эсеге көбөйтүү планын билдирген. Бул үчүн КР Өкмөтүнүн айрым токтомдоруна өзгөртүүлөр киргизилип, ага ылайык 2023-жылдан баштап бир мектеп окуучусун түшкү ысык тамак менен камсыз кылуу үчүн жети эмес, 20 сом бөлүү каралган.
Мектептеги тамактануунун бюджетин көбөйтүү зарылчылыгы азык-түлүктүн баасынын кескин көтөрүлүшү менен түшүндүрүлөт. Билим берүү министрлиги маалымдалгандай: «Бул мектеп ашканаларындагы порциялардын кичирейишине, тамак жасоодо эт сыяктуу ингредиенттердин саны азайып, мөмө-жемиш компотунун ордуна кара чайды колдонууга алып келди. Белгиленген баалар боюнча келишим түзгөн жабдуучулар ыңгайсыз абалда калышты жана кирешеси азайды, бул азыктардын сапатынан көрүнүп турду».
Эң өкүнүчтүүсү, мектептеги тамактануудан үнөмдөө “Мектептеги тамактанууну оптималдаштыруу” программасынын алкагында кылдаттык менен четке кагылган булочка жана чайдан турган менюга кайтып келүүгө аргасыз болушуна алып келет (чындыгында эле, ал өтө пайдалуу шам-шум этүү эмес). Ошол эле учурда, “изилдөөлөр көрсөткөндөй, ысык тамак 7-10 жаштагы балдардын энергияга болгон муктаждыгынын 95 пайызын, ал эми щам-шум этүү 50 пайызын гана камсыз кылат”, – деп баса белгилейт Билим берүү министрлиги.
Учурда ысык тамак менен 1735 мектеп (билим берүү мекемелеринин жалпы санынын 74 пайызы) камсыздалган. Ар бир баланы жети сомдон, алыскы жана бийик тоолуу аймактардагы окуучулар 10 сомдон тамактанышат. Башында бул суммалар шам-шум этүүнү уюштуруу үчүн гана эсептелген жана көп жылдар бою өзгөрбөгөн – булочка жана чай болгон. Көптөгөн мектептер эл аралык донорлордун жардамы жана окуучулардын ата-энелеринин мүмкүн болгон жана ыктыярдуу салымынын аркасында жакшыраак ысык тамак уюштурууга жетишкен.
