“Мыкты мектеп ашпозчусу – 2024” сынагынын жыйынтыгы: Кыргызстандагы мектеп ашпозчулары мыкты наам үчүн кантип ат салышкан

Балдар мектепте түшкү дасторконго отурганда табактагы ысык, жыпар жыттуу шорпонун артында ким турганын ойлонушпаса керек…

Ар бир мындай тамактын артында билимин, жөндөмүн гана эмес, жан дүйнөсүн да салган ашпозчунун эмгеги турат. 2024-жылы Кыргызстандагы эң мыкты мектеп ашпозчулары жыл сайын өтүүчү “Мыкты мектептин ашпозчусу” сынагында өз өнөрлөрүн көрсөтүүгө мүмкүнчүлүк алышты.

Мунун баары эмнеден башталды?

Апрель айы башталгыч этабына айланды: Билим берүү жана илим министрлиги БУУнун Бүткүл дүйнөлүк азык-түлүк программасы жана Тармактык тамактануу институту (SIFI) менен биргеликте сынактын башталышын жарыялады. Ар биринин өз тарыхы бар ашпозчулар алардын тамактар мектеп тамактануусун жакшы жакка өзгөртө аларын далилдөөнү кыялданышты. Натыйжа? Каттоо үчүн дээрлик эки жүздөй арыз, даярдык үчүн сааттап убакыт жана облус аралык тандоо турларын күтүү.

Аймактык тандоо турлары: рецепттерден практикага чейин

Июнь айында Кыргызстандын жети облусунда тең тандоо турлары башталган. Ашпозчулар Кыргызстандагы мектеп тамагы программасынын алкагында түзүлгөн Мектеп тамактарынын Рецепттер китебинен тандалып алынган тамактарды даярдаш керек болчу. Бул тамактар ​​аймактарга дайыма эле тааныш болгон эмес, андыктан катышуучулар жаңы шарттарда өз оюн көрсөтө алышкан. Алсак, Чүй облусунда «Уй этинен жасалган мастава» жана «Шавля», ал эми Баткен облусунда «Жасмык кошулган картошка шорпосу», «Тоок менен макарон» даярдашкан.

Кыргызстандын Ашпозчулар ассоциациясынын төрагасы Шухрат Шарипов баш болгон калыстар тобунун мүчөлөрү кетирилген каталарды талдап чыгышты. Катышуучулар сынды угуп эле тим болбостон, практика аркылуу да үйрөнүштү – ар бир турдан кийин ризотто, төө буурчак салаттарын, жада калса көк буурчак менен самбусаны жасоонун сырларын ачып берген мастер-класстар өткөрүлдү. Жаңы тамактар, кеңештер жана илхамдын порциясы. Бул жерде негизги нерсе жеңиш гана эмес, үйрөнүү да.

Аймактык финалисттер:

● Чүй облусу: Людмила Стоногина, Ново-Николаевка айылы.

● Ысык-Көл облусу: Нурзат Өмүралиева, Балыкчы шаары.

● Нарын району: Назгүл Жунушова, Ак-Кыя айылы.

● Талас району: Минюра Исмаилова, Покровка айылы.

● Баткен облусу: Наргиза Кичибаева, Кадамжай району.

● Ош облусу: Бактыгүл Апсеитова, Чоң-Алай району.

● Жалал-Абад облусу: Наргиза Койчиева, Жалал-Абад шаары.

Үй тапшырмасы: катышуучулар эмнени ойлоп табышты?

Тандоо турларынын ар бир жеңүүчүсү финалда өзүн гана көрсөтпөстөн, өзүнүн автордук тамагын тартуулашы керек болчу. Үй тапшырмасы тамак даярдоону гана эмес, кулинардык чыгармачылыктын чыныгы көрүнүшүн талап кылган. Эрежелер катуу болгон: порциянын баасы 20 сомдон ашпашы, 90 мүнөттө даярдалышы керек, Кыргызстандын каалаган бурчунан оңой табыла турган арзан ингредиенттерди камтышы жана даамдуу гана эмес, аш болумдуу болушу керек. Ар бир тамак калыстар тобун өзүнүн өзгөчөлүгү менен таң калтырып, ошол эле учурда мектеп тамагына ылайыктуу бойдон калуусу керек болчу.

Финалга чыккандар бул тапшырмага ынтызарлык менен мамиле кылышты:

● Людмила Стоногина Чүй облусунан «Кош каймактуу болгар калемпир шорпосун» тартуулады. Кызыл жана сары болгар калемпирлери каймак жана сүт менен аралаштырылып, табакта укмуштуудай инь-ян образын жараткан. Табактын үстүнө алтын түстөгү кургатылган нан кесмелери кооздоп, кытырак текстура кошулду.

● Нурзат Өмүралиева Ысык-Көл облусунан «Жумуртка кошулган картошка шорпосун» даярдады. Бышырылган жумуртканын жарымы жана укроп менен жаркыратып кооздолгон жашылчалардан жасалган жеңил жана аш болумдуу шорпо балдар абдан баалачу жөнөкөйлүктүн жана жайлуулуктун образы болуп калды.

● Назгүл Жунушова Нарын облусунан калыстар тобун “Курваза” аттуу тамагы менен таң калтырды. Ашкабак, кабачок, картошка жана тооктун жеңил каймак менен назик айкалышы даам менен пайданын гармониясын чагылдырган.

● Минюра Исмаилова Талас облусунан «Ашкабак кошулган жашылча рагусун» сунуштады. Томат пюреси жана каймак майы кошулган сезондук жашылчалардан жасалган ширелүү, жаркыраган рагу өзүнүн тең салмактуу даамы жана түстүү презентациясы менен таң калтырды.

● Наргиза Кичибаева Баткен облусунан “Жашылча боткосун” тартуулады. Капуста, картошка, сабиз жана тоок этинен жасалган тамактын назик, каймактуу текстурасы бизди өзүнүн жеңилдиги жана байлыгы менен арбап алды. Бул сиз мектептеги түшкү тамакта көргүңүз келген нерсе болчу.

● Бактыгүл Апсеитова Ош облусунан калыстар тобун “Картошка менен фрикадельки” менен кубандырды. Томат соусунда майда фрикадельки, гарнир катары назик картошка пюреси майрамдык көрүндү жана сырткы көрүнүшү менен табитти жаратты.

● Наргиза Койчиева Жалал-Абаддан «Гүлчатайды» даярдады. Үй кесме жана жашылча менен эттен жасалган бул тамак жөнөкөй, бирок укмуштуудай жандуу болду.

Ар бир тамак мектеп тамагы үчүн идеалдуу болушу үчүн кылдат ойлонулган. Катышуучулар катаал шарттарда да укмуштуудай нерсени жаратууга болорун далилдешти.

Акыркы аккорд: жеңиштин даамы

6-ноябрда борбор калаада Раззаков атындагы Кыргыз мамлекеттик техникалык университетинин алдындагы Республикалык компетенция борборунда жеңиш жолун аяктоо үчүн жети финалист чогулду. Биринчи кадам үй тамагын даярдоо болду. Экинчи турда катышуучулар 20 мүнөттүн ичинде берилген азыктардын топтомунан салат жана суусундук даярдаш керек болчу. Убакыт кыска болуп, чымыркануу абада байкалып турду.

Жогоруга ким чыкты?

Калыстар тобу жыйынтык чыгарганда зал кол чабуулар менен толду. Чүй облусунан келген Людмила Стоногина жеңүүчү деп табылды. Анын иши так, тыкан жана шыктандыруучу. Кубок, диплом жана 50 000 сомдук ашкана техникасын сатып алуу сертификатына ээ болду.

2-орунга Нарындан Назгүл Жунушова, 3-орунга Баткенден Наргиза Кичибаева ээ болду. Калган катышуучулар да куру кол кетишкен жок: аларга блендер жана катышуу сертификаттары тапшырылды.

Мектеп тамак-ашына жаңы көз караш

2024-жылкы сынак мектептеги тамак-аш күнүмдүк эле нерсе эмес, шыктандыруучу чыгармачыл нерсе экенин көрсөттү. Келерки жылы уюштуруучулар сынакка интерактивдүү элементтерди жана жаңы форматтарды кошууну пландаштырууда.

Кийинки мелдеш жаркын болобу? Шексиз. Бирок эң негизгиси, балдар күн сайын даамдуу, пайдалуу жана мээримдүүлүк менен даярдалган тамактарды жей турган болушат.

«Мыкты мектеп ашпозчусу» сынагы – бул жарыштан да көп мааниге ээ. Бул мектеп тамактануу стандарттарын жогорулатуу үчүн аянтча болуп саналат. Уюштуруучулар жеткиликтүү жана пайдалуу тамактарга басым жасап, ашпозчуларды жергиликтүү азыктарды колдонууга шыктандырып, балдарга даамдуу, пайдалуу тамак-аштын баалуулугун үйрөтүшөт.